Het rotorkoproer maakt zijn retour
In het eerste kwartaal van 2022 komen MTS “Moorea” en MTS “Messina” in de vaart, de twee nieuwe binnenvaarttankers van Universe Shipping met een laagwaterontwerp van RensenDriessen Shipbuilding. Beide schepen zijn voorzien van een vertrouwd systeem dat de laatste tijd weer in opkomst is: de intrekbare RMS 2000 V, het actieve koproer van Damen Marine Components. “Hiermee varen we veiliger, zuiniger en groener.”
Na 27 jaar als schipper op de binnenvaart verruilde Marc Stok de stuurhut in 2020 voor het kantoor van Universe Shipping in Zwijndrecht. Daar is hij als Fleet Manager medeverantwoordelijk voor de 17 tankers die onder de binnenvaartorganisatie vallen. En er komen er binnenkort nog twee bij: de Moorea en de Messina, 135 meter lang en 11,45 meter breed.
Beide tankschepen hebben een lichtgewicht laagwatercasco (type MoneyMaker 3.0) dat is ontwikkeld door RensenDriessen Shipbuilding. Hypermodern en passend bij de huidige tijd waarin de lage waterstanden op de Rijn om nieuwe oplossingen vragen. Maar toen Marc Stok op zoek ging naar manieren om de nieuwe schepen nog veiliger en groener te maken, kwam hij uiteindelijk uit bij een product dat al enkele tientallen jaren bestaat: de Van der Velden® RMS Rotor Manoeuvreer Systeem (actieve koproeren) van Damen Marine Components (DMC).
Met dank aan zijn eigen jarenlange ervaring als schipper. “De rotors kende ik van vroeger, ik had ze weleens gezien op grote schepen”, vertelt hij. “Ik ben me er daarom opnieuw in gaan verdiepen en DMC, waar wij al heel lang mee samenwerken, bleek ze nog altijd te verkopen ook.”
Sluimerend bestaan
Dat klopt, zegt Leo van Zon, Area Sales Manager van Damen Marine Components in Hardinxveld-Giessendam. “De rotors waren van pakweg eind jaren 80 tot eind jaren 90 populair op de binnenvaart, daarna hebben ze lang een sluimerend bestaan geleid. Er zijn wel nog altijd schippers die ermee varen en nu komen de rotors ineens weer bovendrijven, omdat er tegenwoordig steeds meer schepen worden ontworpen voor het varen op laagwater. Als je daarmee met heel geringe diepgang en in lege toestand vaart en er steekt zijwind op, dan wordt het een soort zeilboot, bij wijze van spreken. Je moet daarom de koersstabiliteit van het schip zekeren en dat doe je met behulp van een actief koproer.”
Het rotor-koproersysteem van DMC is gebaseerd op het principe van het Magnus-effect. Door een snel roterende cilinder in aanstromend water te plaatsen, ontstaat er een liftkracht door het optredende drukverschil. Deze liftkracht, of zijdelingse stuwkracht, is groter dan bij conventionele koproeren en zorgt ervoor dat het voorschip veel beter manoeuvreerbaar is.
Door de steeds belangrijker wordende energietransitie wordt deze techniek tegenwoordig weer gebruikt. Benamingen zoals Flettner Rotor, Magnus-effect en allerlei andere vormen van het toepassen van ronddraaiende palen op schepen om de voortstuwing te ondersteunen worden veelvuldig toegepast.
Veilig en groen
De RMS 2000 V-rotors (de aanduiding V staat voor Verticaal) zijn verticaal uitschuifbaar en zorgen ervoor dat de nieuwe tankers van Universe Shipping veiliger, zuiniger en daarmee ook groener kunnen zijn, legt Marc Stok uit. “Veiliger, omdat je hiermee het schip stabieler kunt houden. Zeker in lege toestand als het hard waait. Dit systeem is een mooi voorbeeld van hoe je tijdens de vaart nog wél kunt sturen. Een actief koproer, maar dan in de kleinere versie. En groener, omdat je dankzij de rotors brandstof kunt besparen. Je hoeft dan met het roerwerk achterop minder te sturen, waardoor je niet met iedere stuurbeweging de voortstuwing van het schip afremt. Daar heb je met dit systeem geen last van.”
De Moorea en de Messina worden op dit moment, na de bouw van de casco’s in respectievelijk China en Rusland, afgebouwd bij Dolderman in Dordrecht. Beide tankers worden halverwege het eerste kwartaal van 2022 in de vaart genomen. Ze krijgen de Rijn als vaargebied en worden uitgerust als dubbelschroevers met twee kleinere schroeven en vier bijpassende roeren, zodat ze ook bij een lage waterstand nog inzetbaar zijn. “Minder roereffect op lage snelheid omdat de roeren minder omstromen, zeker in vergelijking met een grotere schroef en passend 2-roerensysteem, maar je moet wel een schip van dezelfde grootte op koers zien te houden. Vandaar de keuze van Universe voor de rotors”, aldus Leo van Zon.
Vertrouwensband
Het gros van de binnenvaarttankers van Universe Shipping is ook uitgerust met Van der Velden® roer- en stuursystemen van DMC. Dat is niet toevallig, zegt Marc Stok. “Damen Marine Components is voor ons een vertrouwde partner waar we op kunnen bouwen. Wij zijn heel tevreden over de samenwerking. De lijnen zijn kort en het contact is goed, we kunnen altijd bij ze terecht voor terugkoppeling en adviezen, ze komen altijd op je vraag terug. Dat zorgt voor een heel goede vertrouwensband.”
Is zo’n langdurige relatie belangrijk in de binnenvaart? “Voor ons dat is erg belangrijk. Een dergelijke samenwerking is simpelweg een stabiele factor, we weten dat we altijd op elkaar kunnen terugvallen. En de producten zijn kwalitatief top, daar begint het allemaal mee natuurlijk. In mijn 27 jaar als schipper heb ik zelf ook vaak met het roer- en stuurwerk van DMC gewerkt. Ik heb ook wel met andere systemen gevaren, maar iets vergelijkbaars is er eigenlijk haast niet.”